Erfgenaam
Als iemand is overleden, treden de erfgenamen in de rechten en verplichtingen van de overledene. Maar wie zijn nu eigenlijk erfgenaam? Dat is geregeld in de wet. Er is een rangorde in erfgenamen, die in volgorde van belangrijkheid in de wet worden genoemd:
1. Echtgenoot en (klein)kinderen;
2. Ouders, broers en zussen (en hun afstammelingen);
3. Grootouders (en hun afstammelingen);
4. Overgrootouders (en hun afstammelingen).
Personen die samen in een categorie staan, erven voor gelijke delen. Indien er geen sprake is van categorie 1, gaat de erfenis door naar categorie 2, etc. Is er sprake van vooroverlijden van een erfgenaam, dan erven zijn bloedverwanten bij plaatsvervulling.
Meestal zijn de erfgenamen de echtgenoot of geregistreerd partner en de kinderen. Had de overledene geen echtgenoot of geregistreerd partner, noch kinderen, dan zijn de ouders en broers en zussen van de overledene erfgenaam. Is er ook in deze groep niemand die de erfenis aanvaardt of kan aanvaarden, dan wordt er gekeken naar groep 3: de grootouders en hun afstammelingen (voor zover deze zich niet in groep 2 bevinden; jouw ouders, broers en zussen zijn immers ook afstammeling van jouw grootouders). Bevindt zich ook in deze groep niemand, dan wordt er gekeken of er erfgenamen in groep 4 aanwezig zijn. Mochten er geen bloedverwanten tot en met de zesde graad gevonden kunnen worden, dan bewaart de Staat de nalatenschap twintig jaar, waarna de Staat eigenaar wordt.
Testament
Als je zelf wilt bepalen wie er wat van jou erft, zul je een testament moeten maken. In een testament kan je iedereen aanwijzen als erfgenaam. Jouw vriend(in), stiefkinderen, kleinkinderen, een goede vriend, een sportvereniging of een goed doel. Jij bepaalt wie welk deel van de erfenis krijgt.
Wanneer je niet getrouwd bent en je hebt geen geregistreerd partnerschap, dan is jouw lief niet automatisch de erfgenaam. Als je wilt dat hij of zij dat wel wordt, dan zul je een testament moeten maken of jouw lief tot erfgenaam benoemen. Je geeft daarbij meteen aan, voor welk deel hij of zij erfgenaam wordt. Mocht je voor jouw overlijden de relatie hebben verbroken, maar hebt je het testament niet aangepast, dan kan jouw ex-geliefde nog steeds erfgenaam zijn.
Wanneer je stiefkinderen hebt, kun je deze ook laten erven van jou. Dit gebeurt niet vanzelf! Je moet daarvoor een testament maken, waarin jij je stiefkinderen laat (mee) erven. Voor hen geldt vervolgens dezelfde vrijstelling en tariefgroep als voor jouw eigen kinderen.
Wanneer je geen partner of kinderen (meer) hebt en je wilt niet dat jouw erfenis over de hele familie wordt verdeeld, kun je in een testament de erfgenamen aanwijzen.
In een testament kun je naast het benoemen (of uitsluiten) van erfgenamen ook andere zaken regelen. Wanneer je bijvoorbeeld bepaalde spullen of geldbedragen specifiek wilt nalaten aan een familielid, vriend of organisatie, kunt je dat vastleggen in het testament. Dat heet een legaat. Wil je niet afwijken van de wettelijke erfrechtregels, maar wil jeu alleen bepalen, dat een bepaald stuk met emotionele waarde na jouw overlijden bij een speciaal iemand terecht komt, dan hoef je overigens niet persé naar de notaris om dat te regelen. Je kunt dan ook zelf een codicil maken. Dit is een eigenhandig geschreven stuk, voorzien van de datum waarop je het hebt geschreven en ondertekend met jouw handtekening, waarin je aangeeft dat bepaalde, specifiek beschreven stukken na jouw overlijden voor bepaalde personen bestemd zijn. Daarbij moet precies aangegeven worden om welk stuk of stukken het gaat.
Onterven
Naast het benoemen van erfgenamen kun je in een testament juist ook personen uitsluiten van jouw nalatenschap. Je kunt personen onterven. Wil je bijvoorbeeld niet dat jouw partner deelt in de nalatenschap? Dan kun je hem of haar in jouw testament onterven. Jouw partner blijft volgens de wet wel recht houden om in het huis te blijven wonen, ook al is het huis niet (mede) eigendom van hem of haar.
Ook kun je jouw kind(eren) onterven. Dat moet dan eveneens vastgelegd worden in het testament. Jouw kind houdt echter wel recht op zijn ‘legitieme portie’, dit is een bedrag dat gelijk staat aan de helft van het bedrag dat hij wettelijk zou erven. Jouw kind kan geen aanspraak maken op spullen uit jouw nalatenschap. Hij heeft alleen recht op geld en heeft vijf jaar de tijd om zijn legitieme portie op te eisen. Na vijf jaar vervalt het recht op zijn deel van de erfenis.
Overige zaken die u kunt regelen in een testament
In een testament wordt vaak ook een uitsluitingsclausule opgenomen. Daarmee regel je, dat jouw kind na een scheiding de nalatenschap niet hoeft te delen met zijn ex-partner.
Ook kun je in het testament personen aanwijzen die een speciale rol gaan vervullen na jouw overlijden. Een voogd voor jouw kinderen of een bewindvoerder voor een kind dat speciale aandacht nodig heeft. Wil je iemand aanwijzen, die jouw nalatenschap voor de gezamenlijke erfgenamen moet vereffenen of zelfs verdelen, dan moet je in het testament een executeur en afwikkelingsbewindvoerder benoemen. Deze moet ervoor zorgen, dat jouw nalatenschap goed afgehandeld wordt.
